Fot. Waldemar Mulhstein
Niezależnie od tego, czy z okien rozciąga się bajeczny widok na góry, czy dom jest zakopany w gruncie, budując na skarpie musimy liczyć się z trudnościami konstrukcyjnymi i użytkowymi. Przede wszystkim zbocze jest narażone na utratę stateczności. Co to oznacza? Mówiąc najprościej - że na skutek naruszenia jego struktury przez pracę maszyn budowlanych, wykop, okresowe obniżenie poziomu wód gruntowych, niekorzystne przewarstwienia gruntu, usunięcie roślinności - może się osunąć, skutkując tragedią budowlaną. Teoretycznie zjawisko to grozi wtedy, kiedy dom ma stanąć blisko krawędzi skarpy albo u jej podnóży. Jednak w praktyce zabudowy jednorodzinnej ciężko o inną sytuację. I nie ma tu żadnych bezpiecznych rozwiązań uniwersalnych. Każda skarpa jest inna, każda ma inny kąt nachylenia, układ warstw gruntu, na jednej rosną mocne drzewa, na innej rachityczne krzaki, a kolejna jest podmywana przez spływającą po roztopach wodę. Stateczność skarpy oblicza się zawsze indywidualnie.

Fot. Waldemar MulhsteinStateczność zboczy piaszczystych
Najprostszym modelem jest zbocze zbudowane z przepuszczalnych i niespoistych gruntów, jakimi są wszelkie piaski (próchnicze, drobne, pylaste, średnie, grube) oraz żwiry i pospółka, czyli mieszanki różnych frakcji "kamyczków". Zjawiskiem, jakie zagraża wtedy budowie, jest zsuw, a więc poślizg gruntu wzdłuż nachylenia skarpy.
Zbocze uważa się za bezpieczne, jeżeli kąt jego nachylenia jest mniejszy niż kąt tarcia wewnętrznego gruntu ϕ. Wynosi on odpowiednio 36-42 stopni dla żwirów i pospółek, 34-39 stopni dla piasków średnich i grubych, czyli o większych frakcjach ziaren, 30-36 stopni​ dla piasków drobnych i pylastych oraz 26-39 stopni​ dla piasków próchniczych. Inżynierowie w obliczeniach zalecają zachować współczynnik bezpieczeństwa rzędu co najmniej 10%, zatem za stateczne, czyli niestwarzające zagrożenia budowlanego, można uznać skarpy o nachyleniu:
23​ st. -35​ st. - piaski próchnicze
27​ st. -32​ st. - piaski drobne i pylaste
31​ st. -35​ st. - piaski średnie i grube
32​ st. -38​ st. - żwiry i pospółki

Warunek ten ulega jednak zaostrzeniu, kiedy w miąższości zbocza następuje przepływ wody gruntowej, czyli na przykład jest ono skarpą kanału odwadniającego. Wtedy bezpieczne nachylenie skarpy jest o połowę mniejsze.

W dalszej części przeczytasz: - zbocza spoiste - czy grożą tam osuwiska? Jakie nachylenie można uznać za bezpieczne? - w jaki sposób umocnić podłoże na skarpie? - czym obsadzić zbocze, żeby je umocnić, a czego unikać? - dlaczego konieczny jest drenaż?