Seniorzy charakteryzują się zwykle dużą podatnością na perswazję i często nie są dobrze poinformowani o przysługujących im prawach, co potwierdzają badania opinii publicznej. Dlatego należą do konsumentów szczególnie narażonych na oddziaływanie nieuczciwych praktyk rynkowych.

Fot. UOKiKWiele starszych osób znajdując się w trudnej sytuacji materialnej ma możliwość skorzystania z oferty firm świadczących usługę tzw. renty hipotecznej. W obecnych realiach prawnych jest to umowa renty czy umowa dożywocia regulowana przepisami kodeksu cywilnego. Osoby starsze stając przed perspektywą sprzedaży mieszkania czy domu często decydują się na zawarcie umowy przeniesienia własności nieruchomości w zamian za wypłacane przez drugą stronę umowy świadczenie pieniężne wraz z możliwością pozostania w dotychczas zamieszkiwanym lokalu. Jednym z przedsiębiorców oferujących takie umowy jest Fundusz Hipoteczny DOM. Wątpliwości Prezes UOKiK wzbudziła reklama stosowana przez spółkę.

W latach 2009-2010 w urzędach pocztowych, klubach seniora oraz siedzibach Polskich Związków Emerytów, Rencistów i Inwalidów pojawiały się plakaty, które sprawiały wrażenie urzędowego komunikatu informującego o rencie hipotecznej przysługującej osobom urodzonym przed 31 grudnia 1944 roku. Tymczasem w rzeczywistości plakaty były reklamą jednego z produktów oferowanych przez Fundusz Hipoteczny DOM.

We wrześniu 2011 roku Urząd wszczął postępowanie, które wykazało że reklama renty hipotecznej wprowadzała konsumentów w błąd. W opinii Urzędu adresaci komunikatu, czyli osoby w wieku powyżej 65 lat, mogli oczekiwać, że renta hipoteczna jest świadczeniem zagwarantowanym przez państwo, podczas gdy w rzeczywistości była to oferta zawarcia umowy dożywocia na komercyjnych zasadach. Dla osób starszych autorytet władzy jest wyjątkowo silny zatem reklama renty hipotecznej mogła sprawiać, że oferta FH DOM wydawała się bardziej korzystna niż w rzeczywistości.

Zgodnie z prawem każdy konsument ma prawo do rzetelnej informacji, która nie będzie wprowadzać w błąd. Prezes UOKiK nakazała publikację treści decyzji na stronie internetowej FH DOM oraz w prasie bezpłatnej ukazującej się na terenie Warszawy, Sopotu i Zabrza oraz nałożyła karę pieniężną w wysokości 30 tys. zł. Decyzja nie jest prawomocna, przedsiębiorca może odwołać się do sądu.

To nie jedyne działania, które Urząd podjął w sprawie FH DOM. W sierpniu 2011 r. Prezes UOKiK złożyła do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pozew o wpisanie do rejestru klauzul niedozwolonych pięciu postanowień znajdujących się w umowach dożywocia oferowanych przez Fundusz Hipoteczny DOM. Jeżeli sąd podzieli stanowisko UOKiK, stosowanie tych klauzul będzie zabronione.

Umowa dożywocia od wielu lat funkcjonuje w prawie cywilnym. Obecnie rząd pracuje nad ustawą o odwróconym kredycie hipotecznym, która będzie regulować zasady udzielania kredytu zabezpieczonego hipoteką nieruchomości, gruntu lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Więcej informacji na ten temat w serwisie Rządowego Centrum Legislacji.

Fot. UOKiKO prawach osób starszych można przeczytać w specjalnie opracowanej przez UOKiK broszurze. Jednocześnie przypominamy, że bezpłatną pomoc w dochodzeniu swoich praw można uzyskać u powiatowych lub miejskich rzeczników konsumentów lub pod numerem telefonu 800 007 707 czynnym od poniedziałku do piątku, w godz. 9.00-17.00. Porady udzielane są także w oddziałach Federacji Konsumentów. Z bezpłatnej pomocy ekspertów można skorzystać też wysyłając pytania na adres porady@dlakonsumentow.pl, który obsługuje Stowarzyszenie Konsumentów Polskich.