Opiera się ona na pięciu żywiołach, energii chi oraz jin i jang – pierwiastkach żeńskim i męskim. Zwolennicy feng shui wyznają zasadę, że warunkiem osiągnięcia przez człowieka harmonii jest jego pełna integracja z otoczeniem. Żyjąc, budując dom, urządzając go zgodnie ze sztuką mamy szansę uniknąć zagrożeń i sprawić, że do naszego życia wróci ład i harmonia.
Nie tylko lokalizacja domu oraz jego urządzenie ma – zgodnie z zasadami feng shui – wpływ na nasze życie. Równie ważne jest zapewnienie harmonii i równowagi w jego otoczeniu, czyli odpowiednie zaprojektowanie ogrodu.
Jaki powinien być ogród feng shui? Co powinno go charakteryzować, czym musi się wyróżniać? Teoretycznie powinien być pozbawiony ostrych kantów i prostych linii. Ale w praktyce najważniejsze jest, by wszystkie składające się na niego elementy tworzyły harmonijną całość. Ogród, w każdym miejscu którego czujemy się dobrze, który zapewnia nam spokój, pozwala na regenerację sił, napełnia pozytywną energią, cieszy nasze oczy – nawet jeżeli znajdują się w nim jakieś kanty i proste ścieżki - jest naszym ogrodem feng shui. Odzwierciedleniem duszy, wnętrza.

fot. SemmelrockChi, jin i jang
Aby ogród spełniał swoją funkcję, musi w nim swobodnie przepływać energia chi, wytwarzająca się z dwóch przeciwstawnych, a zarazem uzupełniających się i dążących do nieustannej równowagi energii jin i jang. Jin to - wg tradycyjnej kosmologii chińskiej - żeńska, negatywna zasada zawarta np. w pasywności, głębinach, ciemności, zimnie i wilgoci w przyrodzie, łącząca się i współdziałająca ze swym przeciwieństwem, jang - męską, pozytywną zasadą (zawartą np. w działaniu, wyżynach, świetle, cieple i suchości) w przyrodzie1. Idealne proporcje tych energii to 40% jin i 60% jang, jednak należy podkreślić, że w zależności od przeznaczenia czy to pomieszczenia, czy fragmentu przestrzeni, stosunek ten może być zmieniany. Tam, gdzie należy podnieść poziom aktywnej energii, zwiększamy udział jang; natomiast w miejscach, w których niezbędne jest wyciszenie i uspokojenie – podnosimy zawartość energii jin.

Zasady te obowiązują też przy projektowaniu ogrodu. Pragnąc podnieść energię w którymś z jego miejsc, lokalizujemy w nim elementy sprzyjające temu, czyli np. fontannę czy kaskadę wodną albo też pnące rośliny. By wyciszyć strefę, można np. posadzić roślinność o opadających liściach. Ważne jest jednak, by nie posunąć się za daleko w różnicowaniu proporcji między jin i jang. Dominacja jednego elementu może bowiem powodować, że przebywając w ogrodzie zamiast spokoju doznamy uczucia dysharmonii. Może się to zdarzyć np. jeśli posadzimy zbyt wiele dużych drzew, zbudujemy zbyt duży i za wysoki skalniak.
Jeśli w jakimś miejscu dobrze się czujemy, oznacza to, że przepływ energii chi nie jest zakłócony. Gdy natomiast – przy obserwowaniu przestrzeni – zamiast wszechogarniającego spokoju i relaksu pojawia się w nas pozornie niczym nieuzasadnione poczucie lęku, niepokoju – może to oznaczać pojawienie się sha chi – negatywnej energii. Jej źródłem bywają m.in. duże, ostre głazy na płaskiej powierzchni, poszarpane, niczym nie zneutralizowane brzegi cieków wodnych, śmietniki, chore czy uschnięte rośliny itp.

fot. SemmelrockCztery żywioły
Zgodnie z filozofią feng shui, idealnie usytuowany dom powinien znaleźć się niemal na środku działki, nieco bliżej wejścia na nią. Przestrzeni wokół domu strzegą cztery mityczne stworzenia: Czerwony Feniks, Biały Tygrys, Zielony Smok i Czarny Żółw. Jak już wspomniane zostało w pierwszej części cyklu, każde z tych zwierząt oznacza odpowiednie ukształtowanie terenu. Symbolem bezpieczeństwa i ochrony jest Czarny Żółw, osłaniający tylną część działki. Ze względu na pełnioną przez siebie funkcję, element go stanowiący powinien być masywny, stabilny i rozległy. Czarnym Żółwiem może być naturalne, łagodnie opadajace wzniesienie, pas drzew, żywopłot itp.

fot. SemmelrockPrawej strony od wejścia strzeże Zielony Smok. Symbolizuje on kreatywność, wyobraźnię, sprzyja twórczym pomysłom, rozwijaniu umiejętności. W tej części powinno się lokalizować okazały, pełen bujnie rosnących kwiatów czy reprezentacyjnych drzew i krzewów ogród; tu też warto zaplanować taras czy inne miejsce wypoczynku. Dobrze, jeśli na granicy naszej działki zasadzimy wysokie, strzeliste drzewa.
Naprzeciw Zielonego Smoka straż pełni Biały Tygrys – symbol logicznego działania i konsekwencji charakterystycznych dla lewej półkuli mózgowej. Jego funkcję mogą pełnić niższe drzewa, krzewy, niewysokie budynki. Ogród znajdujący się w tej części działki nie może charakteryzować się przepychem – winien być skromny, niezbyt bujny, w stonowanej kolorystyce. Optymalnym rozwiązaniem jest zaplanowanie tutaj np. ogrodu warzywnego. W strefie Białego Tygrysa jest także miejsce na kompostownik.
I wreszcie Czerwony Feniks – stworzenie opiekujące się frontową częścią ogrodu. Symbolizuje on perspektywę, swobodną przestrzeń, która pozwala oddychać, daje możliwość spojrzenia w dal. Z tego też względu od frontu domu nie należy planować żadnych masywnych konstrukcji, wzniesień, kamieni ani wysokich drzew. Zakłócają one przepływ energii chi. W strefie Czerwonego Feniksa pożądana jest za to fontanna czy oczko wodne (jeśli brak strumyka lub innego naturalnego cieku). Teren można zagospodarować trawnikiem lub posadzić niską roślinność. Warunek jest jeden – nic, co się tutaj znajduje, nie powinno zasłaniać widoku, ograniczać przestrzeni. Bardzo ważne jest też, by ścieżka prowadząca do domu nie była wytyczona w linii prostej.

fot. Semmelrock Siatka ba-gua
Podobnie jak w przypadku urządzania domu, służy ona pomocą również przy zagospodarowywaniu ogrodu. Dzięki niej możliwe jest optymalne rozmieszczenie poszczególnych sfer, pozwalające zapewnić harmonię i współdziałanie energii. Umożliwia ona również wzmocnienie lub osłabienie działania sfer poprzez dodanie odpowiednich elementów wyposażenia ogrodu – drzew, krzewów, kwiatów, skalniaków, oczek wodnych, drewnianych czy metalowych ławek, ceramicznych donic z roślinami itp.
Zgodnie z układem siatki (rys. 1), północna część ogrodu odpowiada za karierę, południowa za szeroko rozumianą sławę, wschodnia – za rodzinę, zachodnia – za dzieci. Kierując się tymi wskazówkami, warto w strefie kariery zlokalizować oczko wodne lub fontannę. Idealnym rozwiązaniem jest strumyk. Woda magazynuje życiodajną energię i bez niej ogród feng shui jest niepełny. Sadzawka z wodą stojącą powinna mieć kształt nerki, symbolicznie obejmującą dom. Musi też w niej pływać nieparzysta liczba rybek – najlepiej złotych.

W strefie sławy powinna panować niczym nie zmącona harmonia, stąd też dobór roślin i elementów uatrakcyjniających wygląd ogrodu musi tu być wyważony i oszczędny. Strefa wschodnia, odpowiedzialna za rodzinę, winna sprzyjać umacnianiu dobrych więzi rodzinnych. Pożądany jest tu spokój, roślinność sprzyjająca relaksowi, odpoczynkowi, budowaniu pozytywnych emocji. Z kolei strefa zachodnia powinna być zorientowana na dzieci i ich zadowolenie – jest optymalnym miejscem do zlokalizowania piaskownicy, huśtawki, placu zabaw.

fot. SemmelrockJeśli planujemy budowę grilla ogrodowego, najlepszym miejscem dla niego jest strefa przyjaciół. Tam też warto przewidzieć miejsce, przy którym chętnie i wygodnie spędzimy czas z osobami, które lubimy – może to być drewniana altanka, kącik z hamakiem czy huśtawką itp. Aby zadbać o związki, w strefie za nie odpowiadającej umieśćmy elementy podwójne: dwa wygodne siedziska, krzesła, fotele, duże kamienie, na których można przysiąść czy inne tego rodzaju atrybuty.
Nie tylko siatka ba-gua odgrywa ważną rolę przy organizacji ogrodu. Równie duże znaczenie ma znajomość pięciu żywiołów, wyróżnianych przez Chińczyków: wody, drzewa, ognia, ziemi i metalu, oraz ich wpływ na poszczególne strefy. Za jakie strefy odpowiadają poszczególne żywioły, pokazano na rys. 1. Żywioł ziemi rządzi znajdującymi się naprzeciw siebie strefami wiedzy i związków; drzewa – rodziną i bogactwem; metal – strefami dzieci i przyjaciół. Strefą kariery rządzi woda, sławy zaś – ogień. Żywioł ognia reprezentowany jest m.in. przez ognisko, grill, czerwono kwitnące kwiaty. Drzewo – przede wszystkim przez roślinność, ale także przez przedmioty wykonane z drewna. Podobnie metal – symbolizują go wykonane z metalu meble, elementy ogrodzeniowe i inne drobiazgi. Żywioł wody reprezentowany jest przez strumyk, staw, sadzawkę, fontannę, ziemi – przez kostkę brukową, ceramikę, terakotę, skalniaki itp. Planując rozmieszczenie elementów przyporządkowanych poszczególnym żywiołom należy zwracać uwagę, by unikać połączeń żywiołów działających na siebie niszczycielsko – np. wody z ogniem. I tak w strefie małżeństwa zalecane są przedmioty z grupy ziemi i ognia, niewskazane – reprezentujące element drzewa. W strefie kariery pożądane są elementy wody i metalu, niewskazane – ziemi.

fot. SemmelrockRośliny w ogrodzie
Planując rozmieszczenie drzew, krzewów, cieków wodnych itp. elementów wyposażenia ogrodu musimy pamiętać o zapewnieniu swobodnego przepływu energii chi. Generalnie sprzyjają temu wijące się ścieżki, obłe kształty rabat i grup krzewów, brak ostrych kantów i prostych linii. Poszczególne składowe elementy grodu powinny się z sobą harmonijnie łączyć, łagodnie przechodzić jeden w drugi. Na ogół każde odstępstwo od tej zasady – czy to zbyt silny czy zbyt wolny przepływ wody, czy skręcająca pod kątem prostym lub biegnąca prosto ścieżka, czy za wysokie drzewo lub krzew sprzyjają tworzeniu się złej energii sha. Można ją zneutralizować za pomocą odpowiednich nasadzeń. Lepiej jednak – zamiast stosować remedia – unikać tego rodzaju przypadków.
Wspomniane już było, że optymalna działka powinna mieć kształt zbliżony do prostokąta. Może być też kwadratowa, do przyjęcia są także inne regularne kształty. Najbardziej niekorzystny jest ogród w kształcie trójkąta i litery L.

Planując nasadzenia należy zachować równowagę między roślinami liściastymi a kwitnącymi. Znakomitym miejscem na reprezentacyjny, pełen przepychu ogród jest strefa podlegająca opiece Zielonego Smoka. Krzewy kwitnące i drzewa najlepiej rosną we wschodniej, odpowiedzialnej za rodzinę, i południowo-wschodniej, kojarzonej z bogactwem, części ogrodu. W tej ostatniej – by zapewnić sobie powodzenie w interesach, warto posadzić jakiś krzew o czerwonych liściach.
Polecanymi przez specjalistów feng shui gatunkami drzew są m.in. sosny, kasztany, brzozy, lipy, a także brzoskwinie i śliwy.

Ogród feng shui musi być zadbany, uporządkowany. Nie ma w nim miejsca na chore czy uschnięte rośliny, składowiska rzeczy niepotrzebnych. Każde z nich burzy łagodny i swobodny przepływ energii chi, a stając na jej drodze przyczynia się do powstawania negatywnej energii sha. Zaprojektowany zgodnie z zasadami starożytnej chińskiej sztuki ogród pozytywnie wpływa na stan emocjonalny jego właścicieli, warto więc włożyć nieco wysiłku w jego budowę. Nie popadajmy jednak w przesadę. Sztywne trzymanie się zasad, całkowite podporządkowanie się im może doprowadzić do sytuacji, że końcowy efekt naszych działań nie będzie nas cieszył. W wielu sytuacjach wystarczy kierować się wyczuciem. Stawiając ławkę, zapewnijmy sobie z niej ładny widok, dbając przy tym, by mieć również poczucie bezpieczeństwa. Dobierając roślinność i rozsadzając ją starajmy się tak zaplanować układ, by cieszył wzrok. I jeszcze jednak ważna rzecz – unikajmy przesady.