Do tej pory w Polsce nabywca nieruchomości na rynku pierwotnym nie był chroniony specjalnymi przepisami. Umowy przedwstępne, często zawierane w bardzo początkowej fazie budowy, nie miały obowiązkowej formy aktu notarialnego. W przypadku bankructwa dewelopera, konsument ponosił ryzyko inwestycji – tracąc jednocześnie możliwość przeniesienia na niego prawa do mieszkania oraz wpłacone pieniądze. Wchodząca w życie 29 kwietnia 2012 roku ustawa o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego ograniczy ryzyko, które ponosi konsument w związku z zakupem mieszkania lub domu na rynku pierwotnym.

Mieszkaniowy rachunek powierniczy

Zgodnie z nowymi przepisami, wpłaty osób kupujących mieszkanie lub dom od dewelopera będą chronione. Pieniądze wpłacane przez nabywcę będą gromadzone na mieszkalnym rachunku powierniczym prowadzonym przez bank. Nabywca będzie mógł skorzystać z jednego z czterech rodzajów zabezpieczeń:
- zamknięty mieszkaniowy rachunek powierniczy - bank wypłaca deweloperowi zgromadzone przez nabywcę pieniądze dopiero po otrzymaniu odpisu aktu notarialnego umowy przenoszącej na nabywcę prawo do nieruchomości;
- otwarty mieszkaniowy rachunek powierniczy –bank wypłaca przedsiębiorcy pieniądze zgromadzone przez nabywcę po stwierdzeniu zakończenia kolejnych etapów realizacji przedsięwzięcia deweloperskiego;
- otwarty mieszkaniowy rachunek powierniczy z gwarancją - dodatkowo otwarty rachunek powierniczy wzmocniony jest gwarancją ubezpieczeniową (wpłaty nabywców są ubezpieczone przez dewelopera) lub gwarancją bankową (deweloper wpłacił zabezpieczenie odpowiadające wpłatom dokonywanym przez nabywców). Otwarty mieszkaniowy rachunek powierniczy z gwarancją ubezpieczeniową lub bankową, podobnie jak zamknięty mieszkaniowy rachunek powierniczy, gwarantuje całkowitą ochronę pieniędzy w przypadku ewentualnej upadłości dewelopera.

Prospekt informacyjny

Osoby zainteresowane zawarciem umowy deweloperskiej zyskują prawo do informacji o inwestycji. Obowiązkiem deweloperówbędzie przygotowanie prospektu informacyjnego, który będzie złożony z dwóch części:
- ogólna – powinna zawierać dane identyfikacyjne i kontaktowe dewelopera, informacje o doświadczeniu oraz dotyczące inwestycji, np. numer księgi wieczystej działki, dopuszczalną wysokość zabudowy oraz liczbę budynków i ich rozmieszczenie (w tym minimalny odstęp między budynkami) oraz planowanych inwestycjach w promieniu 1 kilometra od nieruchomości (np. linii kolejowej, oczyszczalni ścieków);
- indywidualna – będzie informować o powierzchni i układzie mieszkania, cenie za metr kwadratowy, liczbie kondygnacji, standardzie prac wykończeniowych części wspólnej budynku i terenu wokół, liczbie lokali, miejsc garażowych itp.

Jeżeli informacje zawarte w prospekcie informacyjnym ulegną zmianie, deweloper powinien poinformować o nich nabywcę. Niedoręczenie prospektu, a także brak informacji wymaganych prawem lub umieszczenie nieprawdziwych daje konsumentowi możliwość odstąpienia od umowy w ciągu 30 dni od zawarcia.

Zawarcie umowy

Zgodnie z nowymi regulacjami, zarówno umowę deweloperską (na podstawie której deweloper zobowiązuje się do przeniesienia własności lokalu na nabywcę) jak i umowę przedwstępną należy zawrzeć w formie aktu notarialnego. Dzięki temu, w księdze wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości jest umieszczany stosowny wpis, zabezpieczający prawa konsumenta do wyodrębnienia i przeniesienia własności.

Zgodnie z nowymi przepisami, umowa deweloperska powinna zawierać m.in. informacje dotyczące nieruchomości, na której powstaje budynek, parametry nabywanego mieszkania lub domu, np. powierzchnia, rozkład pomieszczeń, standard prac wykończeniowych, a także termin rozpoczęcia i zakończenia prac budowlanych oraz przeniesienia prawa własności.

Nowe prawo przyznaje nabywcom możliwość odstąpienia od umowy, w przypadku gdy dane w kontrakcie nie będą zgodne z prospektem oraz gdy w umowie zabraknie elementów wymaganych przepisami. Ponadto ochroną otoczeni są również ci nabywcy, w przypadku których deweloperzy nie dotrzymują terminu przeniesienia własności do lokalu mieszkaniowego lub domu. Zyskują oni możliwość odstąpienia od umowy deweloperskiej zachowując roszczenia z tytułu kar umownych za opóźnienie.

W ciągu dwóch lat od wejścia w życie ustawy Rada Ministrów dokona przeglądu jej funkcjonowania i złoży do Sejmu propozycje ewentualnych zmian.